Een waardevolle bron voor stamboomonderzoek en bevolkingsonderzoek zijn woningkaarten. Woningkaarten geven een overzicht van de bewoners op een bepaald adres en bieden zo extra context bij je familiegeschiedenis. Ze helpen je niet alleen met namen en data, maar ook met verhalen over waar je voorouders woonden en met wie.
In dit blog leg ik uit wat woningkaarten zijn, welke informatie je erop kunt vinden en hoe je ze kunt gebruiken voor je genealogisch onderzoek.
Waar kun je woningkaarten vinden?
Woningkaarten maken deel uit van de gemeentearchieven en zijn te vinden in het archief van de gemeente waar je voorouders hebben gewoond. Houd er rekening mee dat sommige gemeenten inmiddels zijn gefuseerd of opgeheven. In dat geval worden de archieven bewaard bij de gemeente die het gebied heeft overgenomen.
Zo raadpleegde ik het gemeentearchief van Hardenberg voor de woningkaarten van de voormalige gemeente Avereest en het gemeentearchief van Coevorden voor de archieven van de voormalige gemeente Sleen.
Toegankelijkheid van woningkaarten
Officieel worden woningkaarten pas na 100 jaar openbaar. Dit zou betekenen dat veel kaarten pas tegen het einde van deze eeuw vrij te raadplegen zijn. Toch zijn er al vóór de invoering van deze termijn veel woningkaarten openbaar gemaakt, en deze zijn nog steeds in verschillende archieven te vinden. Daarnaast kunnen woningkaarten bij veel archieven op aanvraag worden ingezien of onder bepaalde voorwaarden worden geraadpleegd. Hierdoor zijn de woningkaarten een mooie bron voor stamboomonderzoek.
Wat zijn woningkaarten?
Woningkaarten waren een systeem voor de bevolkingsregistratie welke in de periode van <opzoeken> werd gebruikt door gemeentes in Nederland. Ze zijn de voorloper van de huidige digitale bevolkingsadministratie.
Op een woningkaart staat welke personen er op een bepaald adres woonden. Je kan minimaal de hoofdbewoner terug vinden, maar daarnaast vaak ook personen die inwonend waren, zoals de verloofde van je zus. Dit was het geval van hoofdbewoner Derk Kuijer en zijn aankomende zwager (en mijn opa) Roelof Klok, welke op het adres Oostwijk 1 in Dedemsvaart als kostganger was ingeschreven.
Op de kaart staat ook wanneer een persoon op het adres is komen wonen en wanneer hij of zij is vertrokken. Hierdoor kwam ik op het spoor van Roelof Klok in Avereest. Mijn oma Johanna Everdina Kuijer werd namelijk vlak voor haar huwelijk ingeschreven op de woningkaart van Oostwijk 3 in Dedemsvaart. Dit was de woning van haar vader Meeuwes Kuijer. Vervolgens trof ik op de woningkaart van het volgende huisnummer haar broer aan en daarbij als grote verrassing mijn opa Roelof Klok.
Benieuwd naar het adres Oostwijk 3 in Dedemsvaart? Hier kan je lezen over mijn zoektocht naar het juiste adres.
Wat staat er verder op een woningkaart?
Naast de namen van de bewoners bevatten woningkaarten vaak ook extra gegevens, zoals:
- Oude huisnummers: Tot circa 1960 werd in veel gemeenten een ander adressysteem gebruikt, bestaande uit een wijknummer en huisnummer. Op woningkaarten is te zien hoe deze zijn omgezet naar de huidige straatnamen en huisnummers.
- Stemdistrict: De gemeente noteerde soms in welk stemdistrict een bewoner viel.
- Vergunningen: Op sommige woningkaarten staan vermeldingen van vergunningen onder de Woningwet, Hinderwet, Drankwet of bouwvergunningen.
- Belastingen: Sommige gemeenten noteerden belastinggegevens op de woningkaarten.
- Eigendom en indeling van de woning: In sommige gevallen werd informatie genoteerd over de eigenaar van het pand of hoe de woning was ingedeeld.
- Inkwartiering van militairen: Bijzonder detail op de woningkaarten van de voormalige gemeente Avereest: er was ruimte om de inkwartiering van officieren, manschappen en zelfs paarden vast te leggen.
Hoewel ik zelf vooral ingevulde stemdistricten heb teruggevonden, kan de aanwezigheid van andere vermeldingen interessante verhalen over je voorouders opleveren. Stel je maar eens voor welke inzichten een bouwvergunning over de geschiedenis van je familie kan geven!
Hoe kan je woningkaarten gebruiken in stamboomonderzoek?
Woningkaarten zijn waardevol voor genealogisch onderzoek, vooral omdat ze informatie bevatten uit een periode waarvan veel andere bronnen nog niet openbaar zijn. Hierdoor kunnen ze nieuwe inzichten bieden die je elders nog niet kunt vinden.
Daarnaast helpen woningkaarten bij het koppelen van oude adresgegevens aan het huidige systeem. Dit is belangrijk wanneer je bijvoorbeeld een oude familiefoto hebt waarop een huisnummer zichtbaar is – met woningkaarten kun je controleren of dat nummer overeenkomt met het juiste adres. Zo voorkom je dat je een woning verkeerd identificeert door de een mogelijke omnummering.
Wil je je stamboom verrijken met meer dan alleen namen en jaartallen? Dan zijn woningkaarten een prachtige bron om meer te weten te komen over waar en met wie je voorouders woonden.
Heb jij al gebruik gemaakt van woningkaarten in je stamboomonderzoek? Deel hieronder jouw ervaring en help anderen verder op weg met hun onderzoek.
Nieuwsbrief
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe berichten, updates en leuke weetjes? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Geef een reactie