Een persoonskaart is een veel gebruikte schat van informatie voor stamboomonderzoek. Maar de diploma’s, de getuigenschriften en het practijk- en rapportenboekje van mijn oma Jo (Johanna Everdina Kuijer) vertellen een ook verhaal. Een verhaal wat zij niet kon of wilde vertellen: een opleiding in oorlogstijd.
De opleiding
Op een dag in 194? heeft Johanna E. Kuijer haar diploma ontvangen voor de opleiding als verpleegster. Dit diploma is uitgereikt door de Vereeniging tot Christelijke Verzorging van Geestes- en Zeeuwzieken. Opvallen hierbij is dat de datum en het jaartal niet zijn ingevuld. Wanneer zij dit diploma heeft ontvangen is dus alleen maar te raden. Maar gezien de andere stukken volgende ze haar opleiding in een van de donkerste perioden van Dennenoord.
Verschillende getuigenschriften zijn wel voorzien van een datum. Zo ontving Johanna op 28 april 1944 haar getuigenschrift voor leerling-verpleegster A en een getuigenschrift voor het examen van de theologische vakken 1e jaar. Het getuigenschrift voor de vervolg examens is afgegeven op 30 april 1946 (Leerling-verpleegster B en 2e jaar theologisch gedeelte) en op 8 mei 1947 (3e jaar theologisch gedeelte).
Het praktijk rapportenboekje betreffende diploma B vermeld dat Johanna leerling verplegende was vanaf 14 december 1942. Vanaf 28 mei 1943 verpleegde zij op de afdeling Onrustig onder leiding van A. F. Loos. Zij tekende in verschillende jaren het boekje… van 1944 tot 1947… Oorlogstijd…
Haar woonplaats
Volgens haar persoonskaart woont Johanna vanaf 11 december 1942 in Zuidlaren op E6. Daar blijft ze tot haar vertrek op 4 augustus 1950 naar Schoonoord, Gemeente Sleen.
De archieven van Lentis
De archieven van Lentis zijn voor een deel in te zien op Lentis Erfgoed. Hierin zijn onder andere jaarverslag fragmenten van het jaar 1947 terug te vinden. Van deze fragmenten zijn de bijlagen “Dennenoord” uiteraard nageplozen. In dit jaar haalde Johanna namelijk haar laatste getuigenschrift voor het theologische gedeelte. Onder de opleiding en examens wordt vermeld dat “De theologische examens, gehouden op 7 en 8 mei” dankzij haar getuigenschrift weten we dat Johanna bij deze groep hoorde.
Dat jaar worden ook eindexamens gehouden. “Het aantal candidaten bij het eindexamen was klein. Uit de aard der zaak want het aantal aspiranten, dat in de maanden Mei ’43 – April ’44 in dienst trad, was evenmin groot”. Opvallend hierbij is dat Johanna in 1942 in dienst trad. Deze periode wordt niet genoemd in het verslag. Helaas worden er ook geen namen genoemd. Dus of ze bij deze examenklas hoorde is niet zeker.
In de verslagen van 1945 kan ik niets terug vinden over eventuele opleidingen. Met wat ik wel terug vond is dit ook begrijpelijk. Het is dan ook maar de vraag of er dat jaar examens zijn afgenomen.
Oorlogstijd
Dat de jaren 1942 tot 1947 in de periode van de tweede wereld oorlog liggen en hoe die in grove lijnen is verlopen zal ik niet verder toelichten. Wel heb ik gekeken naar hoe dit in Zuidlaren en met name Dennenoord is verlopen.
Een prachtige bron hierover is de Digitale rondleiding: Expositie Dennenoord WOII & Bevrijding van Erfgoed Lentis.
Hierbij valt een gebeurtenis op door een vermelde naam.. A.F. Loos, de hoofdverpleegster waar Johanna onder leiding stond. Op 27 maart 1945 staat zij vermeld op de lijst van Personeel dat meegaat naar Franeker. Op de lijst staat Johanna niet vermeld.
Deze gebeurtenis is het gevolg van het ontruimingsbevel om het terrein Dennenoord te ontruimen zodat Duitse oorlogsgewonden hier kunnen worden ondergebracht. Hierbij wordt ook personeel gevorderd, maar vele vinden een excuus om zich hieraan te onttrekken.
De 27e maart 1945 wordt beschreven als een zwarte dag voor Dennenoord. Op die dag worden alle patiënten te voet, in veewagens en op boerenkarren naar het station van Vries-Zuidlaren gebracht. De trein gaat via Leeuwarden naar Franeker. De reis duurt anderhalve dag en al die tijd zijn er geen toiletten of materiaal om patiënten te verschonen. Pas in juni/juli 1945 kunnen zij terugkeren naar Dennenoord. Tot die tijd bivakkeren ze in scholen, gebouwen van de kerk. De vloeren van de klaslokalen worden voorzien van stro, want alle bedden, beddengoed en ook servies van Dennenoord worden gevorderd door de Duitsers.
Of dat Johanna bij deze vreselijke omstandigheden was betrokken is niet zeker. Helaas heeft zij zelden iets verteld over de oorlog.
Een kaartje
In haar tijd in Dennenoord stuurt Johanna ook een kaart. Op deze kaart staat Middenpark afgebeeld. Het gebouw werd ook Dennenhof genoemd. Opvallend is het postadres: E6.
Dit nummer wordt ook op de persoonskaart van Johanna vermeld. Waarom Johanna een kaart van dit gebouwd verstuurde is niet zeker. Mogelijk heeft ze hier haar opleiding gevolgd.
Op de kaart is helaas geen datum of jaartal vermeld. Ook uit de postzegel kan ik geen datum afleiden. De postzegel lijkt op zegels uitgegeven tussen 1926 en 1935 (bron). De kaart is gericht aan “De Heer E. Bos” met als adres “Bouwmanwijk D137 Dedemsvaart”. De relatie tussen Johanna en deze heer is niet bekend.
Verder onderzoeksvragen en andere punten…
Het mag duidelijk zijn dat er nog veel vragen zijn over deze periode in het leven van Johanna Everdina Kuijer nog veel vragen zijn. Om deze te beantwoorden heb ik geprobeerd contact opgenomen met het archief van Lentis. Maar natuurlijk zijn alle aanvullingen welkom. Mocht je een aanvulling hebben, schroom dan niet om een reactie achter te laten.
Enkele vragen zijn:
- Was er in 1945 een examen voor haar opleiding? Of is deze mogelijk door de oorlog vervallen?
- In welke gebouw in Dennenoord was Johanna werkzaam en waar woonde ze?
- Wie was De heer E. Bos uit Dedemsvaart?
- Waar was Johanna in de donkerste periode van Dennenoord?
Nieuwsbrief
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe berichten, updates en leuke weetjes? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Geef een reactie