Het adres Oostwijk 3 in Dedemsvaart is binnen de familie Klok en Kuijer beter bekend als het huis van Opa en Oma Kuijer. In eerder onderzoek dacht ik hun woning gevonden te hebben, maar ik bleek in de war met een neef met dezelfde naam. Daarom deze keer in de herkansing: de woning van Meeuwes Kuijer. In dit bericht kijken we naar de informatie van het kadaster over dit perceel en maken we zo een tijdreis langs de verschillende eigenaren.

Veengrond van een grondeigenaar.

Het adres Oostwijk 3 in Dedemsvaart is bij het Kadaster terug te volgen tot voor dienstjaar 1881. Het was toen een stuk veengrond in eigendom van Hilbert Alberts Steenbergen en zijn vrouw Johanna van de Weetering. Dit was niet zomaar een stel, want Hilbert Steenbergen was volgens zijn overlijdensakte van beroep grondeigenaar. Hij hoorde waarschijnlijk tot de notabelen van de omgeving, want hij was ook eigenaar van een glasblazerij en een smederij. Hilbert Alberts Steenbergen is in 1877 overleden in Avereest, zijn vrouw overlijd in 1894. Ze hadden geen kinderen.

Voor het overlijden van Johanna van de Weetering is er opdracht gegeven voor de ontginning van diverse stukken grond van wijlen haar man. Dit begon in dienstjaar 1883 (juni 1882). Daarbij wordt het perceel opgedeeld in meerdere percelen, waaronder het stukje grond waarop tegenwoordig Oostwijk 3 staat. Het was in die tijd vooral veengrond.

Heide en veengrond

Het perceel komt na het overlijden van Johanna van de Weetering in handen van Henderikus Dekker en Albert Hendriks Steenbergen. Helaas weet ik niet wat hun relatie met de vorige eigenaren was, waarschijnlijk waren zij erfgenamen. Het perceel is dan nog maar 6ha en 4 are groot. De ondergrond is van volledig veengrond naar een deel heide gegaan.

In dj 1904 zijn de mede-eigenaren zijn Lucas, Zwaantina Frederica, Hendrik, Johanna Gduarda Theodora, Annigje Dekker. Ook zij waren waarschijnlijk de erfgenamen van de vorige eigenaren. Zij verkopen volgens het kadaster het perceel aan Meeuwis Dirkzn Kuijer.

Hard werken om te ontginnen

In dienstjaar 1920 koopt Meeuwis Dirkzn Kuijer het perceel. Op dat moment staat er nog geen woning en is het een langwerpige lap veengrond en heide. Meeuwis Dirkzn Kuijer is ons beter bekend als Meeuwes Kuijer (1886-1981), man van Alberdina de Lange (1888-1974).

Stichting met vrijdom

Uit de aantekeningen in het kadaster uit 1921 kunnen we opmaken dat er in 1921 een woning is “gesticht”. Dit betekend dat er toen een woning stond. Ook is er sprake van vrijdom (vrijd.). Dit betekend dat er geen grondbelasting werd geheven. Dit was om het aantrekkelijk te maken de grond in cultuur te brengen. Wat handig was, want het perceel bestond uit heide en veengrond. Gelukkig was binnen 1 jaar 1/10 deel al bouw en grasland.

De regelgeving voor vrijdom is voor het eerst vastgelegd in 1811 en werd in 1884 ingetrokken voor gebouwen welke na 1885 werden gesticht, herbouwd, bij- of opbouw of gedeeltelijk vernieuwd.

Tussen 1927 en 1933 zien we dat het vrijdom langzaam vervalt en dat het aandeel in cultuur gebrachte grond toeneemt: van 1/10 bouw- en grasland naar 4/5 gras en bouwland en uiteindelijk volledig gras-bouwland en weiland in 1942.

Zelfs tot in 1950 wordt ontginning vermeld. Dit betekend dat Meeuwis Kuijer maar liefst 30 jaar bezig is geweest om het perceel in cultuur te brengen.

Ruilverkaveling

In 1964 vond er ook in Dedemsvaart een ruilverkaveling plaats. Doordat er een woning bij de ruilverkaveling betrokken was, is het makkelijk om het perceel terug te vinden.

Bij een ruilverkaveling werd alle grond opnieuw onder de eigenaren verdeeld. Het had als doel het verbeteren van de ontsluiting en ontwatering, aankleding van het landschap en samenvoeging van verspreid liggende percelen. Alleen voor woningen is het mogelijk om de percelen voor en na de ruilverkaveling kloppend bij elkaar te zoeken. Bij een ruilverkaveling wordt een nieuwe minuutplan (beginplan) in het kadaster gemaakt.

Lijst van veranderingen van het perceel

• 1921: reg vrijd. Van heide en veengrond
• 1921: stichting enz: huis, 1/10 bouw en grasland en 9/10 heide en veengrond
• 1925: regel. vrijdom enz/: huis, heide, gras, bouw en weiland
• 1927: verv. Vrijd. Huis 4/5 gras en bouwland, 1/5 heide
• 1929: verv vrijd: huis, 4/5 gras en bouwland, 1/5 heide
• 1933: vervallen vrijdom: huis, 4/5 gras en bouwland, 1/5 heide
• 1942: ontginning: huis, heide, bouw, weild
• 1950: ontginning: huis, gras-bouwland, heide
• 1953: stichting: huis, bouw-weiland
• 1964: ruilverkaveling: huis, schr, bouwland, grootte 9ha, 17a en 30 ca.
• 1964: ruilverkaveling: huis, grasland, bouwland
• 1966: scheiding, huis, gras en bouwland, grootte 6ha, 17a en 30ca.
• Juni 1970: grootte: 2ha, 35a en 40ca.
• 1971: verk. Enz.: huis, erg, gras-bouwld
• ?: huis, erf, gras-bouwld
• 1977: splitsing: huis, erg, gras-bouwland
• 1979: scheiding: bouwland ! eigenaar Meeuwis Dirkzn Kuijer, mede-eigenaren: de kinderen. Grootte: 2ha, 35a en 40ca.
• 1979: eigenaar Albert Kuijer en Grietje Bastiaan: 2 hzn, schr, erf, grasld.

Op de foto

De boerderij welke Meeuwes Kuijer heeft gebouwd is goed te zien op deze luchtfoto. De foto komt uit de collectie van Gea Kuijer. De vorm van dit oude huis is terug te zien op de veldwerkkaart in 1977. Daarop is ook de omtrek van de nieuwe woning te zien. Deze woning staat meer naar de straat Oostwijk toe.

Straatnamen

Op de foto van voor 1977 is de straat rechts van het huis goed te zien. Het kadaster vermeld de weg in 1976 als de Steenbergerwijk. Op huidige kaarten wordt de weg aangeduid als De Veenderij. Deze ligt in het verlengde van de huidige Steenbergerwijk.

Op de foto is voor wie goed kijkt ook aan de voorzijde een weg te zien. Dit is de Oostwijk, welke ook op te kaarten van het kadaster terug is te vinden.

Een nieuwe eigenaar: Albert Kuijer

In dienstjaar 1979 staan Albert Kuijer en Grietje Bastiaan vermeld als eigenaren van het perceel en de woning. Albert Kuijer (1925-2004) is de jongste zoon van Meeuwes Kuijer (1886-1981) en Alberdina de Lange (1888-1974). Albert Kuijer is in 1953 getrouwd met Grietje Bastiaan en ze hebben drie kinderen gekregen.

Zij hebben waarschijnlijk in de nieuwe woning gewoond, welke op de tekening uit 1979 goed te zien is.

Volgens de woningkaart is Albert er op 1 april 1976 als hoofd van het gezin komen wonen. Hij woonde er in die tijd samen met zijn vader. Vanaf 1983 wordt Grietje Bastiaan als echtgenote van Albert op de kaart vermeld. Ook zij waren dus niet alleen eigenaar, maar ook de bewoners. Hoe het verder zit met de bewoners van het pand kom ik in een volgend bericht terug.

Maar voor nu de vraag: Zijn er nog meer foto’s van de oude of de nieuwe boerderij? Of verhalen over de boerderij? Misschien die ene steen waar iedereen zich een keer aan stootte of dat raampje dat altijd op een kier stond? Ik ben heel benieuwd welke herinneringen er aan deze boerderij zijn.