Onderzoek Dini – huwelijkse bijlagen

De laatste stukken in de envelop met het onderzoek van Dini Kuijer. Het zijn grote opgevouwen bladen welke kopieën bevatten van de huwelijksakte en de zogenaamde huwelijkse bijlagen. Naar deze kopieën word in de brief van het Rijksarchief Drenthe verwezen. In dit bericht gaan we de huwelijkse bijlagen beter bekijken.

Wat zijn huwelijkse bijlagen?

Huwelijkse bijlagen zijn stukken die het verloofde stel moest overleggen bij hun huwelijk. Deze bevatten vaak een bewijs welke overlegt moest worden aan de ambtenaar van de burgerlijke stand.

De stukken bestaan uit afschriften van verschillende akten die informatie geven over het aanstaande echtpaar. De bijlagen zijn in veel gemeenten bewaard gebleven (vaak alleen op microfiche of digitaal) en kunnen ook afschriften van voor de burgerlijke stand (voor 1811) bevatten. Daarmee zijn ze een mooie bron van informatie.

Afschrift van geboorte- of doopakte

Van iedere aanstaande echtgenoot is een afschrift van de geboorteakte of doopakte opgenomen. Ook wanneer de persoon in het buitenland is geboren. Wanneer het register verloren is gegaan, is er een akte van bekendheid opgemaakt.

Een akte van bekendheid zagen we eerder en daarover kan je in het bericht De Akte van Bekendheid van Johanna Geertruida Scholtz meer lezen.

Verklaring van toestemming

Tot een bepaalde leeftijd hadden de aanstaande echtgenoten toestemming nodig om te trouwen. Dit was soms zelfs tot 30 jaar! Als de ouders niet aanwezig konden zijn, dan moesten ze een verklaring van toestemming laten opstellen en ondersteken.

Wanneer een ouder was overleden voor het huwelijk moest een afschrift van hun overlijdensakte worden toegevoegd. In sommige gemeenten werd zelfs een afschrift van de overlijdensakte van de grootouders gevraagd.

Militiebewijs

Tot 1911 moest de bruidegom aantonen of hij aan zijn dienstplicht had voldaan, was vrijgesteld of uitgeloot. Dit kon hij aantonen met behulp van een militiebewijs of certificaat van de Nationale Militie.

Dit bewijs of certificaat is een bijzonder stuk, zeker omdat het tot 1861 een signalement van de persoon vermeld. Hierin stond de lengte van de persoon, maar ook de kleur van het haar en de ogen omschreven.

Daarnaast is het vaak de eerste aanwijzing die je vindt over de mogelijke militaire diensttijd van een persoon.

Bewijs van onvermogen

Een bewijs van onvermogen kon worden aangegeven dat het aanstaande echtpaar de kosten voor een huwelijk niet konden betalen.

Welke stukken heeft Dini ontvangen?

In de stukken vinden we een “extract uit doop Register van Kolder & Dingsterveen, Gemeente Nijerveen”, “Extract uit het primitief Register der gedoopten binnen de Hervormde gefomeerde gemeente van IJhorst en de Wijk”, “Extract uit het Register van Overlijden der Gemeente de Wijk” en “Certificaat Nationale Militie Provincie Overijssel”.

Extract uit doop Register van Kolder & Dingsterveen, Gemeente Nijerveen

Dit stuk is een afschrift van een doop in Kolder- en Dingsterveen. Ik moet bekennen, ik heb even moeten puzzelen op het laatste woord, maar het laatste woord is inderdaad de gemeente Nijerveen. Verder vermeld het extract:

No 1 Achtienhonderd een een den twee en twintigsten February, is gedoopt het Kind van Arend Scheffer en Grietjen Derks te noemen Derk Arends Scheffer.

Het bewijst dat Derk Arends Scheffer de zoon is van Arend Scheffer en Grietjen Derks. Ook bewijst het dat hij is gedoopt op 22 februari 1801 in de kerk van Kolderveen of Dingsterveen in de voormalige gemeente Nijerveen.

Extract uit het primitief Register der gedoopten binnen de Hervormde gefomeerde gemeente van IJhorst en de Wijk

Het klopt dat de spelling van deze koptekst niet klopt, maar deze spelfout lijkt ook in het originele stuk te staan.

1805 In den Jare achttienhonder en vijf den Zevenden Augustus is geboren en den Elfden Volgende gedoopt: Hagteltje. Dochter van Roelof Everts Kloeten en Klaasje Willems.

De naam Hagteltje wordt op andere plaatsen vermeld als Magteltje. Het kan zijn dat ik de letter verkeerd interpreteer of dat het een schrijffout betreft. Helaas staan er geen scans van het doopboek online, dus zou ik deze een keer moeten inzien in het Drents Archief.

Extract uit het Register van Overlijden der Gemeente de Wijk

In het extract uit het Register van Overlijden der Gemeente de Wijk staat vermeld:

In het Jaar achttienhonderd en Zestien den vijfen twintigsten der Maand November zijn voor ons Secretaris Officier van den Burgerlijken Stand van de Gemeente de Wijk Landschap Drenthe gecompareerd Jan Roelofs Veld oud achterveertig jaren en Jacob Transchen oud vijfenveertig jaren beide van beroep daglooners wonende in de Schiphorst Gemeente de Wijk welke ons in Koriliteit als buren verklaren dat Roelofs Everts Kloeten oud twee en veertig jaren gehuwd geweest met Klaasje Willems op den drieëntwintigsten november ’s morgens te acht uren overleden is in het huis No 137 en hebben de Declaxanten deze akte nadat hun dezolve was voorgelezen nevens ons ondertekend.

Afgegeven de 21 maart 1826.

Uit dit extract kan dus geconcludeerd worden dat Roelofs Everts Kloeten is overleden op 23-11-1816. Hij was toen 42 jaar en getrouwd met Klaasje Willems. Hij is overleden in het huis met nummer 137 in Schiphorst in de gemeente De Wijk. Zijn buren waren de dagloners Jan Roelofs Veld, oud 48 jaar, en Jacob Transchen, oud 45 jaar.

Certificaat Nationale Militie Provincie Overijssel

Op het certificaat van de Nationale Militie Provinciel Overijssel is te lezen dat Dirk Arends Scheffer is geboren in Kolderveen op 2 februari 1801. Hij was van beroep boerenknecht en zoon van Arend en van Geesje Dirks, welke beide arbeiders waren. Dirk Arends Scheffer is in de gemeente Giethoorn voor de Nationale Militie ingeschreven. Hij is ingelijfd bij de 7e Afdeeling Nationale Infanterie. Na vijf jaren gediend te hebben is hij behoorlijk uit den dienst ontslagen.

Hij wordt omschreven met een lengte van 1 el 590 str. (1m 59cm) en hij had licht blauwe ogen en blond haar en blonde wenkbrauwen.

Conclusie

De huwelijkse bijlagen leveren veel informatie op, maar zorgen ook voor verdere onderzoeksvragen.

De verkregen informatie is:

• Derk Arends Scheffer is gedoopt op 21-02-1801 in Kolderveen of Dingsterveen in voormalige gemeente Nijerveen.
• Derk Arends Scheffer is een zoon van Arend Scheffer en Grietjen Derks.
• Hagteltje (mogelijk Magteltje) is geboren op 07-08-1805 en gedoopt op 11-08-1805 in de Hervormde geformeerde gemeente van IJhost en de Wijk.
• Hagteltje (mogelijk Magteltje) is de dochter van Roelof Everts Kloeten en Klaasje Willems.
• Roelof Everts Kloeten werd ook Roelofs Everts Kloeten genoemd
• Roelof Everts Kloeten is overleden op 23-11-1816 in Schiphorst in de gemeente De Wijk.
• Roelof Everts Kloeten was getrouwd met Klaasje Willems.
• Roelof Everts Kloeten woonde mogelijk in huis 137 in Schiphorst in de gemeente De Wijk.
• De buren van Roelof Everts Kloeten in 1816 waren de dagloners Jan Roelofs Veld, oud 48 jaar, en Jacob Transchen, oud 45 jaar.
• Derk Arends Scheffer wordt ook Dirk Arends Scheffer genoemd.
• Derk Arends Scheffer is geboren op 2 februari 1801 in Kolderveen.
• Derk Arends Scheffer war boerenknecht.
• Arend Scheffer en Geesje Dirks waren arbeiders.
• Derk Arends Scheffer heeft in de gemeente Giethoorn gewoond en was daar loteling voor de dienstplicht.
• Derk Arends Scheffer heeft gediend bij de 7e afdeeling Nationale Infanterie gedurende 5 jaar.

Verder onderzoek

• Is de naam Hagteltje een intrepretatie fout of schrijffout op de huwelijkse bijlage? Hiervoor het bijbehorende doopregister inzien bij het Drents Archief.
• Staan Roelof Everts Kloeten, Klaasje Willems en/of Magteltje Kloeten vermeld in het bevolkingsregister van het huis 137 in Schiphorst in de gemeente De Wijk? (Buren in 1816 waren Jan Roelofs Veld en Jacob Transchen)