Dienstplichtigen in de familie – Hendrik Klok

Dienstplichtigen in de familie

In de aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn veel mannen opgeroepen voor de dienstplicht of gemobiliseerd. In mijn familie kwam ik bij een eerste zoektocht al diverse namen tegen. Van de meesten is er nog weinig informatie beschikbaar, maar in sommige gevallen zijn er interessante aanknopingspunten voor verder onderzoek.

In dit bericht licht ik één van hen uit: Hendrik Klok (1908–2000). Zijn verhaal geeft een inkijkje in hoe de oorlog het leven van een gewone Drentse man beïnvloedde. De andere namen volgen in latere berichten.

Hendrik Klok (1908-2000)

Hendrik Klok was een zoon van Jan Hendrik Klok en Zwaantje Holties, wat hem een achterneef 4o2n van uw onderzoeker maakt. Hij werd geboren op 13 april 1908 in Schoonebeek, Drenthe, en trouwde in 1933 met Grietje Knegt. Ze kregen samen zes kinderen, waarvan één – zoon Jan – in 1943 als baby overleed. Andere kinderen waren onder andere Zwaantje (geboren 1934), Femmigje (1936) en Hendrika Jantina (juli 1941).

Doordat hij zowel geboren als overleden is in Drenthe, heb ik voor Hendrik gezocht in het Drents Archief. Daar vond ik dat het huwelijk in Schoonebeek heeft plaatsgevonden en dat het gezin in 1936 verhuisde naar Hoogeveen.

Op basis van een eerder opgeslagen link ontdekte ik dat Hendrik Klok als soldaat diende en krijgsgevangene is geweest. Zijn dossier (zie archieven.nl) vermeldt zijn krijgsgevangenenummer (30893) en het kamp waar hij verbleef: Stalag II-A Neubrandenburg. Op een van de documenten staat de stempel: “21-1-41 üb Holl Rot Kreuz” – een teken dat hij mogelijk op die datum via het Rode Kruis werd vrijgelaten.

Toen ik de informatie las over kamp Stalag II A Neubrandenburg moest ik best even slikken. Het kamp is volgens krijgsgevangen.nl in gebruik genomen op 1 september 1939. Het lag op het landgoed Füngeichen waar naast het kamp ook kazernes en oefenterreinen waren gebouwd. Vanaf mei 1940 kwamen de eerste Nederlandse krijgsgevangen in het kamp. De website schrijft dat er na juni 1940 geen Nederlanders meer waren, maar een van de vele andere krijgsgevangen. Op 28 april 1945 is het kamp volgens oorlogsbronnen.nl bevrijd door het Rode Leger. Het kamp werd ook Kamp Neubrandenburg, Oflag 67 en Oflag 671 genoemd.

Wanneer je kijkt naar de stempel op de krijgsgevangene kaart: 21-01-1941, de vermelding dat er na juni 1941 geen Nederlandse gevangenen meer waren en de geboorte van een dochter in juli 1941 vermoed ik dat Hendrik eerder in juni 1940 is vrijgelaten en dat de stempel een latere bevestiging was van het Rode Kruis.

Op de website van de collectie Gelderland zijn reproducties van tekeningen van het kamp te zien. Vooral deze tekeningen maakte diepe indruk, doordat ze een combinatie van grijze en strenge beelden laten zien, maar ook prachtige gebouwen, landschappen en zelfs een zonsondergang. Helaas mag ik de afbeeldingen vanwege auteursrecht niet delen, maar ik raad zeker aan om via deze link (https://www.collectiegelderland.nl/vrijheidsmuseum/object/65bcfabf-09ec-1ee0-a3dc-141f80e49d15) te bekijken. Ook op oorlogsbronnen.nl zijn meer afbeeldingen te bekijken, waaronder een groot aantal portretten.

Toen ik deze informatie las kwam dat best even binnen. Je vecht voor de vrijheid van de vaderland en wordt gevangen gezet in een kamp in aanbouw waar je niet weet wanneer je er weg mag. Dat laat mij toch weer zien hoe belangrijk de jaarlijkse herdenking is.

Heb jij aanvullingen of documenten over Hendrik Klok of een van de andere mogelijke dienstplichtigen? Ik hoor het graag.