Vorig jaar schreef ik over een opleiding in oorlogstijd, waarin ik een deel van het verhaal van mijn oma deelde over haar tijd bij Dennenoord. Hierbij gaf ik aan dat ik contact had opgenomen met Lentis Erfgoed om te vragen of zij informatie hebben over Johanna Everdina Kuijer. Zij kwamen met prachtige informatie: haar personeelskaart en een verhaal.

Onderstaand bericht ontving ik van Jan-Barend van Lentis Erfgoed. Dit stuk geeft een prachtig beeld van de periode van Johanna op Dennenoord.

We hebben de personeelskaart van Johanna Everdina kunnen vinden.

De volgende gegevens worden vermeld:

Voor dat ze op Dennenoord als leerling verpleegster met de opleiding begon was ze werkzaam als dienstbode.

Op 14 december 1942 is ze met de opleiding als aspirant verpleegster begonnen en op 1 juli 1948 behaalde ze haar B diploma. Dat is lang. De opleiding staat voor 3 jaar. Een voorwaarde was wel dat ze geslaagd was voor het theologisch diploma en dus over voldoende Bijbelkennis moest bezitten en van de Heidelbergse Catechismus alle vragen en antwoorden moest kunnen beantwoorden en tot slot de 12 artikelen “des geloofs” moest kunnen benoemen.

Op 1 mei 1948 werd ze benoemd tot waarnemend hoofd.

Johanna woonde intern dwz in het paviljoen waar ze werkzaam was.  Haar begin salaris was 180 gulden per jaar. Maaltijden en verblijf waren inbegrepen.

 Van 1 april t/m 22 december 1945 was ze met verlof zonder salaris. Niet aangegeven waarom. Hulp bieden thuis bij ziekte kan een reden zijn.  Op 13 april werd Zuidlaren en dus ook Dennenoord bevrijd. Opvallend is dat toen de bevrijding a.s. was Johanna een tijd met verlof was. Reden blijft gissen. 

Op 3 augustus 1950 nam Johanna ontslag met als reden dat ze ‘dichter bij haar vriend wilde wonen’.

Op de website had u al ontdekt dat ze tijdelijk niet in Franeker werkzaam was. Het kan ook zijn dat ze verplicht was door de Duitsers om op Dennenoord te blijven werken. In paviljoen Zonneheuvel was een lazaret waar gewonde Duitsers geholpen werden. Een andere mogelijkheid was dat ze met patiënten en collega’s  in Wagenborgen verbleef. In een door Lentis Erfgoed uitgegeven boekje ‘Verpleegsters in oorlogstijd’  bevat 2 dagboeken geschreven tussen september 1944 en december 1945. Een van de verpleegsters schrijft over haar ervaringen in Wagenborgen. Verkrijgbaar bij Lentis Erfgoed. 

Oorlogstijd was een moeilijke periode voor allen die werkzaam waren op Dennenoord en er verbleven vele onderduikers en nogal wat verpleegsters waren werkzaam als koerierster. Extra moeilijk toen enkele maanden voor de bevrijding Dennenoord ook nog was bezet door de Duitsers.

U noemde nog Zr A.F. Loos, leidinggevend verpleegster. Zij was op meerdere paviljoen werkzaam! Het lukt ons soms om met foto’s te ontdekken waar verpleegsters werkzaam waren. Heeft u foto’s van gebouwen of een deel waarop ze te zien is?

Jan-Barend, Lentis Erfgoed

Antwoord op mijn vragen?

Onderaan het eerste stuk over de opleiding in oorlogstijd stelde ik enkele vragen:

• Was er in 1945 een examen voor haar opleiding? Of is deze mogelijk door de oorlog vervallen?
• In welke gebouw in Dennenoord was Johanna werkzaam en waar woonde ze?
• Wie was De heer E. Bos uit Dedemsvaart?
• Waar was Johanna in de donkerste periode van Dennenoord?

Een examen in 1945? en Waar was Johanna in de donkerste periode van Dennenoord?

De vraag of er een examen was is 1945 is niet relevant meer. Het blijkt namelijk dat zij tussen 1 april 1945 en 22 december 1945 niet aanwezig was op Dennenoord. Waarom dit het geval was, is (nog) niet bekend. Maar ze was dus een lange tijd afwezig waarin ze dus ook geen examens heeft kunnen afleggen.

Ook de vraag waar ze was in de donkerste periode van Dennenoord wordt door bovenstaande tekst duidelijk… namelijk niet op Dennenoord. Waar ze dan wel was, blijft nog de vraag. De mogelijkheid wordt geopperd dat er thuis hulp nodig was door ziekte. Ook tewerkstelling door de Duitsers op Dennenoord zelf is mogelijk, net als werkzaam was in Wagenborg. Op dit moment ben ik nog richtingsloos op dit vlak, maar het blijft zeker staan als onderzoeksvraag.

In welk gebouw op Dennenoord was Johanna werkzaam en waar woonde ze?

Het was blijkbaar gebruikelijk dat de verpleegster in hetzelfde gebouw verbleven als ze werkten. Welk gebouw dit was staat niet op haar personeelskaart vermeld. Helaas heb ik ook geen foto’s waarop Johanna staat afgebeeld met een gebouw op de achtergrond. Wel heeft zij een ansichtkaart gestuurd naar E. Bos uit Dedemsvaart. Op deze kaart staat een gebouw van Dennenoord: Huize Middenpark.

Huize Middenpark wordt ook wel Dennenhof genoemd of paviljoen 6. Op de kaart verwijst Johanna ook naar het gebouw als pav 6. Op de website van Lentis Erfgoed is een pagina gewijd aan Dennenhof (Middenpark, Paviljoen 6). Helaas staat er weinig informatie vermeld over de periode 1942 tot 1950. Hopelijk kom ik met de kaart en de kennis van Lentis Erfgoed een stuk verder.

Wie was de heer E. Bos?

Hierover staat niets vermeld in het stuk. Hij blijft de mysterieuze geadresseerd van de kaart.

Tijdlijn

Met behulp van de informatie hierboven is onderstaande tijdlijn aangevuld. De complete tijdlijn van Johanna Everdina is te vinden op haar persoonspagina.

Periode	Gebeurtenis	Bron
Voor 14-12-1942	Werkzaam als dienstbode	Lentis Erfgoed
11-12-1942	Zuidlaren, E6	Persoonskaart
??	Verzonden ansichtkaart Huize “Middenpark” Dennenoord, Zuidlaren	Kaart
14-12-1942	Begonnen met opleiding als aspirant verpleegster.	Lentis Erfgoed
14-12-1942	Leerling-verplegende	Praktijk-rapportenboekje diploma B
28-05-1943	Afdeling Onrustig, onder leiding van A.F. Loos	Praktijk-rapportenboekje diploma B
1944	Diverse inschrijvingen door A.F. Loos	Praktijk-rapportenboekje diploma B
31-04-1944	Belijdenis Nederlands Hervormde kerk Dedemsvaart, aangenomen
02-04-1944	Belijdenis Nederlands Hervormde kerk Dedemsvaart, bevestigd
28-04-1944	Getuigenschrift examen leerling-verpleegster A	Getuigenschrift examen leerling-verpleegster A
28-04-1944	Getuigenschrift examen Theologische vakken 1e jaars	Getuigenschrift examen Theologische vakken 1e jaars
01-09-1944	Belijdenis Nederlands Hervormde kerk Dedemsvaart, ondertekening
1945	Diverse inschrijvingen door A.F. Loos	Praktijk-rapportenboekje diploma B
03-1945	Diverse inschrijvingen door A.F. Loos	Praktijk-rapportenboekje diploma B
01-04-1945 – 22-12-1945	Met verlof zonder salaris	Lentis Erfgoed
13-04-1945	Bevrijding Dennenoord	Lentis Erfgoed
1946	Diverse inschrijvingen door A.F. Loos	Praktijk-rapportenboekje diploma B
30-04-1946	Examen voor leerling-verpleegster B	Getuigenschrift
30-04-1946	Examen 2e jaar theologisch gedeelte	Getuigenschrift
1947	Diverse inschrijvingen door A.F. Loos	Praktijk-rapportenboekje diploma B
04-1947	Diverse inschrijvingen door A.W. Wien	Praktijk-rapportenboekje diploma B
08-05-1947	Examen 3e jaar theologisch gedeelte	Getuigenschrift
??-??-194?	Diploma verpleegster	Diploma verpleegster
10-07-1947	Diploma B	Diploma B
1947	Foto als verpleegster	Foto
01-05-1948	Benoeming tot waarnemend hoofd	Lentis Erfgoed
01-07-1948	Behaald B-diploma verpleegster	Lentis Erfgoed
03-08-1950	Ontslag genomen bij Dennenoord, om ‘dichter bij haar vriend wilde wonen”.	Lentis Erfgoed
04-08-1950	Sleen, Schoonoord D58, Ellersveld	Persoonskaart
31-07-1952	Huwelijk met Roelof Klok	Trouwkaart

Onderzoeksvragen

Met deze nieuwe informatie zijn ook weer nieuwe vragen ontstaan. Met name de eerste vraag houdt mij bezig.

• Waar was Johanna tussen 1-4-1945 en 22-12-1945?
  • Mogelijk ziekte in familie?
  • Mogelijk huwelijk van oudere broer/zus of geboorte neefje/nichtje?
• Vielen de examens in 1945 in de periode dat ze afwezig was?
• Waarom getuigenschrift examen leerling-verpleegster B en 3^e jaar theologisch gedeelte op 08-05-1947 maar diploma B pas op 01-07-1948?
• Waar verbleef Johanna tijdens haar tijd in Dennenoord?