Vernoemen, een vloek en een zegen

De titel zegt eigenlijk alles al: vernoemen kan een vloek zijn en een zegen in familieonderzoek. In mijn onderzoek komen veel vernoemingen voor. Heel veel vernoemingen….

Vernoemingen zijn zowel een vloek als een zegen. Voor iedere onderzoeksvraag zal het verschillen in welke mate. Daarom wil ik hieronder twee voorbeelden geven van hoe vernoemingen kunnen helpen of juist tegenwerken. Daarna geeft ik een korte samenvatting van de regels voor vernoemen.

Een vloek

Een vloek zijn vernoemingen wanneer je meerdere personen met dezelfde naam in je stamboom heb zitten. Zo is in mijn onderzoek de naam Harm erg populair. Een snelle blik geeft mij 11 resultaten in combinatie met de achternaam Klok. De naam Hendrik komt in meerdere takken voor, maar gelukkig met meerdere achternamen. En dan heb ik nog niet gekeken naar de naam Jan.

Veel personen met de naam Harm zijn ook in dezelfde periode geboren, dus wanneer je mij iets wil vragen over een Harm Klok geboren in de tweede helft van de 20e eeuw heb ik een stuk meer gegevens nodig. Kijk maar eens op deze namenlijst.

Hieronder zie je twee voorbeelden van een Harm Klok. Twee verschillende personen, maar met dezelfde naam.

Er zijn verschillende manieren om personen met dezelfde naam te onderscheiden. Mijn strategie is het toevoegen van een geboorte en overlijdensjaar achter de naam. Andere opties zijn natuurlijk de toevoeging senior en junior of een nummer.

Hierboven heb ik het alleen gehad over personen met exact dezelfde naam, maar vernoemingen kunnen nog veel verder gaan. Zo komt de naam Hendrik regelmatig voor, maar is er ook een vrouwelijke vorm: Hendrikje. Ook wordt de vernoeming als tweede naam gebruikt, zoals bij Jantje Roelina Klok waarschijnlijk is gebeurd.

Een zegen

Een andere manier van kijken naar vernoemingen kan een zegen zijn. Zo wilde ik weten of ik alle kinderen van een gezin had gevonden. Dit kon ik terug kijken met behulp van de vernoemingen. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de kinderen van Harm Klok en Geertien Mulder. Alleen van de jongste twee heb ik nog niet kunnen vaststellen naar wie ze zijn vernoemd.

Regels voor vernoemen

Het vernoemen in Nederland volgend lange tijd een aantal regels.

De oudste zoon werd meestal vernoemd naar de vader van zijn vader. De tweede zoon naar de vader van zijn moeder. De derde zoon naar de oudste broer van vader, de vierde naar de oudste broer van moeder, daarna volgen de andere broers van de beide ouders. Een dochter heeft hetzelfde patroon, maar hierbij is eerst de kant van moeder aan de beurt en daarna de kant van vader. Omdat deze structuur enkele generaties is gebruikt, kan het lijken of een kind naar de ouders van zijn grootouders is vernoemd. Overleden familieleden kregen hierbij voorrang. Wanneer een kind overleed werd er opnieuw vernoemd bij een volgend kind.

Helaas lijkt deze traditie aan het uitsterven te zijn. Ook word een kind steeds vaker vernoemd naar meerdere personen. Ik vermoed dat het kleiner worden van de gezinnen hiermee te maken heeft. Er zijn tenslotte minderen kinderen die de namen kunnen dragen. Ook komt het regelmatig voor dat de namen worden gemoderniseerd.

Ben jij vernoemd of ken jij vernoemingen in je eigen familie? Laat een voorbeeld hieronder achter.